Door Sander Voerman, Specialist Marketing & Communicatie bij Bibliotheek Rivierenland, 19 mei 2022

Nu ik er een nachtje over heb kunnen slapen valt me een duidelijker antwoord in. Niet in de laatste plaats omdat ik door het verhaal van Ferry Zandvliet over zijn opa en later zijn eigen verhaal, werd teruggevoerd naar de plaats die hij terloops noemde. Hiroshima. In 2017 was ik hier samen met mijn vriendin. We bezochten daar het Peace Memorial Museum en staarden naar het skelet van wat ooit een gebouw was. Dit gebouw had er gestaan toen een van de bommen viel. De ene op Hiroshima, de ander op Nagasaki. Het gebouw is sindsdien een huiveringwekkende herinnering aan menselijke gruwelijkheden. Aan wat mensen elkaar aan kunnen. Tienduizenden mensen kwamen om. Nog eens zoveel waren voor het leven getekend. De meesten onschuldig, onderworpen aan de grillen van hun bestuurders, hun regime. Te kunnen en mogen leven zonder deze grillen is voor mij vrijheid. Iedere dag opnieuw.

De bommen betekenden, hoe wrang ook, ook de vrijheid voor anderen. Het einde van een onderdrukkend en gewelddadig regime. Het kwam voor de vader van opa van Ferry te laat. Kort voor het einde van de oorlog kwam hij om in een kamp in Japan. Zijn vrouw en twee kinderen, naast de opa, ook zijn zusje, overleefden hun verblijf in kampen in Nederlands-Indië en trokken per boot terug naar Nederland. Hier moesten ze bij aankomst zelf helemaal opnieuw beginnen. Niks praten, niks psychische hulp. Niet lullen maar poetsen was het mantra. 

Volgens Ferry was zijn opa nukkig en nors, praatte nauwelijks nooit over zijn emoties of gevoelens, maar genoot hij wel van het leven. Bleef hij reislustig. Zoals ook Ferry zelf later veel zou reizen. In november 2015 reisde hij met vrienden Frank, Bob en Dexter naar Parijs voor een concert van The Eagles of Death Metal in Bataclan. Tijdens een uitgelaten avond, er was net bier gehaald en er ontstond een moshpit, klonken er opeens harde knallen. In zijn boek Souvenirs schrijft Ferry dat hij een split-second dacht dat het bij de show hoorde. Al snel werd het duidelijk dat dit niet zo was en zag hij mensen om hem heen geraakt worden door kogels, neervallen en ter plekke sterven. Zijn reptielenbrein nam het over en hij dook net als de rest van de concertgangers naar de grond. Zijn enige gedachte op dat moment ‘Jij gaat hier dood!’. 

Dat dit niet zo zou lopen is duidelijk, gezien zijn aanwezigheid in Tiel, tijdens dit vrijheidscollege in het kader van Gelderland in Vrijheid. Ferry weet via een nooduitgang te ontkomen en wordt buiten, wanneer hij een steeg door is, opgevangen door een Franse familie waar hij ook de nacht doorbrengt. Zijn vrienden ziet hij de volgende ochtend pas weer in het hotel waar ze zouden verblijven. Een van hen is zijn sokken kwijt en er worden onderling alweer grappen gemaakt. Een manier om te kunnen omgaan met de gebeurtenis die uiteindelijk resulteert in PTSS, een oorlogstrauma, net als zijn opa. 

Al tijdens de reis terug naar Nederland belanden de vrienden in een mediastorm en wil iedereen wat van ze. Ze doen hun verhaal in een talkshow en spreken eigenlijk af het hierbij te laten. Voor Ferry loopt dit anders. Hij blijft zijn verhaal inzetten om lotgenoten te helpen. En om zalen met publiek zoals vanavond hier te laten inzien dat vrijheid iets is wat gekoesterd dient te worden. Dat morgen nooit een gegeven is. Ook vandaag worden we hierin weer met onze neus op de feiten gedrukt en is oorlog niet ver weg. Ferry verhaalt openhartig over hoe hij omgaat met zijn trauma. Veel praten, veel schrijven, veel sporten en in zijn geval mediteren. Nooit heeft hij zich laten verleiden tot woede of haat richting de daders. Hij ontmoet de vader van een van de schutters en leert hun beider verhalen kennen. Azdyne Amimour, de vader van Samy, vertelde hoe hij nooit echt heeft kunnen rouwen om de dood van zijn zoon die met drie anderen het vuur opende op Ferry en alle anderen in Bataclan. Die vrijheid heeft Samy met zijn daden zijn vader ontnomen. Azdyne schreef samen met George Salines het boek Na de Bataclan. George is de vader van Lola, die omkwam tijdens de aanslag. 

Ferry geeft aan, dat hoe wrang het misschien ook klinkt, hij niet zou willen dat het anders was gelopen. Hem heeft de gebeurtenis nieuwe vrijheid gebracht. Vrijheid van leven, vrijheid van geest. De ouwe zeikerd die hij naar eigen zeggen voor de betreffende avond was is niet meer. Geniet van je geboden vrijheid is zijn advies. Je hebt geluk hiermee. Geef deze vrijheid door aan anderen, geef mensen oprechte aandacht, stop met rennen. Neem de tijd om echt te luisteren. Én, stop met zeiken.

Dit college vond plaats in de reeks BiebTalks.